Na początek warto przybliżyć budowę oraz zasadę działania instalacji solarnej. Każda instalacja solarna złożona jest z baterii kolektorów, które umiejscowione są zazwyczaj na dachu budynku, podgrzewacza (umieszczonego wewnątrz budynku) oraz zespołu pompowo sterowniczego, który znajduje się obok podgrzewacza (najczęściej na ścianie).
Instalacja solarna działa następująco: kolektor solarny przeobraża promieniowanie słoneczne na ciepło. Ciepło przekazywane jest przez niezamarzającą ciecz, w skład której wchodzi glikol propylenowy, który krąży w instalacji, w wyniku pracy pompy obiegowej w zespole sterowniczo – pompowym. W podgrzewaczu znajduje się wężownica, hydraulicznie połączona z baterią kolektora dwiema elastycznymi rurami ze stali nierdzewnej. Wspomniany wcześniej roztwór glikolu przenosi ciepło z kolektorów do wężownicy. Ta z kolei nagrzewa wodę w podgrzewaczu.
Przejdźmy teraz do opłacalności takiego rozwiązania. Czy instalacja solarna jest opłacalna?
W domach jednorodzinnych wodę najczęściej ogrzewa się za pomocą węgla, gazu, drewna, oleju opałowego, lub prądu elektrycznego. Zyski, które może przynieść instalacja solarna w dużej mierze uzależnione są od używanej do tej pory technologii.
Wnikliwą analizę dotycząca opłacalności inwestycji w kolektory słoneczne przeprowadził Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obejmowała ona różne warianty, a mianowicie: intensywność opłat, wykorzystywane źródło energii oraz liczba osób, które z takiej instalacji korzystają. Z analizy tej wynika, że im kosztowniejsze źródło energii stosowaliśmy do chwili obecnej, tym więcej zaoszczędzimy montując instalację solarną i tym większą stopę zwrotu z takiej inwestycji otrzymamy. Badania wykazały, że najbardziej opłaca się montaż kolektorów przy ogrzewaniu wody prądem elektrycznym. Potencjalne oszczędności uzależnione są również od liczby osób korzystających z instalacji solarnej. W przypadku rodziny pięcioosobowej, ogrzewającej wodę elektrycznością, roczne oszczędności mogę przewyższyć wartość 1,5 tys. zł. Koszt inwestycji (z dotacją od NFOŚiGW) natomiast, powinien zwrócić się po ok. 5 - 6 latach.
Mając do czynienia z olejem opałowym lub gazem, okres zwrotu będzie dłuższy, bo ok. 10 lat.