Bezsenność, inaczej agrypnia, asomia, jest to zmniejszona ilość bądź jakość snu. Następuje w wyniku poczucia braku wyspania pomimo dostatecznej ilości snu, częstego budzenia się, przedwczesnym przebudzaniu lub trudności z zaśnięciem.
Brak snu wpływa źle na zdrowie, samopoczucie, wywołuje rozdrażnienie i niemożność koncentracji. Bezsenność zdecydowanie obniża poziom naszego nastroju. Mamy trudności w wykonywaniu zadań, zmniejsza się nasza efektywność, odczuwamy ciągłe zmęczenie. Generalnie jakość naszego życia spada. Co ważne, bezsenność może się przyczynić do powstawania niektórych odmian depresji. Dlatego ważne jest jej leczenie.
W zależności od czasu trwania rozróżnić możemy bezsenność:
• przygodną (do kilku dni),
• krótkotrwałą (do 3 tygodni),
• przewlekłą.
Bezsenność przygodna i krótkotrwała nie są chorobami, a występują na skutek takich czynników, jak zmiana stref czasowych (jet lag), nagły stres związany z pracą, sytuacjami zagrożenia życia, rodzinnymi przeżyciami – śmierć, żałoba. Depresja przewlekła natomiast dzieli się na:
• bezsenność przewlekłą pierwotną, gdzie przyczyn należy doszukiwać się w endogennych nieprawidłowościach powstawania snu,
• bezsenność przewlekłą wtórną która jest wtórnym zaburzeniem do istniejących już wcześniej chorób psychicznych, somatycznych lub następuje na skutek działania lub odstawienia substancji psychoaktywnych.
Depresję pierwotną możemy rozpoznać, gdy występuje przynajmniej od miesiąca i nie jest wywołana przez chorobę somatyczną, zaburzenie psychiczne, dyssomnię, czy substancje psychoaktywne, takie jak: narkotyki, alkohol, leki psychotropowe. Występuje nagle pod wpływem stresu, który często mija po ustąpieniu sytuacji, która go wywołała. Depresję pierwotną mogą wywołać następujące czynniki nieprawidłowej higieny snu:
– sen w ciągu dnia,
– brak wysiłku fizycznego,
– nieprawidłowa dieta,
– stosowanie środków pobudzających (nikotyna, kofeina),
– zażywanie alkoholu przed snem lub po prostu w godzinach wieczornych,
– zmiana przeznaczenia łóżka na wiele innych czynności niż spanie i współżycie,
– hałas w miejscu spania,
– zajęcia pobudzające przed snem – wysiłek fizyczny, i inne pobudzające czynności,
zamiast np. czytanie książek, czy uskutecznianie technik relaksacyjnych,
– różne godziny spania.
Bezsenność wtórna ma wiele przyczyn. Są to np.:
– choroby somatyczne, związane z bólem, ograniczeniem aktywności, choroby neurologiczne i hormonalne,
– choroby psychiczne takie jak depresja, psychoza, lęki,
– pierwotne zaburzenia snu – m.in. zespół niespokojnych nóg, zaburzenia oddychania w trakcie snu, praca zmianowa, przyjmowane leki.