Osoby zobowiązane do alimentacji powinny wywiązywać się z tego obowiązku dobrowolnie na rzecz potrzebujących członków rodziny. Czasami bywa jednak tak, że osoby takie uchylają się od świadczenia alimentów. Ten, kto nie płaci alimentów, w niektórych przypadkach może za to odpowiedzieć karnie. Grozi za to kara grzywny lub ograniczenia wolności do lat dwu.
Mówiąc ogólnie, niealimentacja to przestępstwo, polegające na niepłaceniu alimentów przez osobę do tego zobowiązaną. Uchylanie się to w pełni świadome uciekanie od obowiązku, wtedy, gdy jest to możliwe. Istotne jest zatem, czy sprawca ma możliwość płacenia , czy nie. Jeżeli osoba taka nie płaci ponieważ nie pozwala mu na to sytuacja materialna, nie popełnia przestępstwa. Jest nim natomiast sytuacja, gdy sprawca nie łoży na utrzymanie uprawnionego mimo wezwań, ostrzeżeń, zagrożeń lub pozostałych środków oddziaływania, wskazując na złą wolę sprawcy. Zobowiązany, aby zostać uznanym za winnego musi zatem uporczywie nie spełniać swojego obowiązku. Ponadto, aby doszło do popełnienia przestępstwa, działanie takiej osoby musi powodować niebezpieczeństwo niemożności zaspokojenia potrzeb osoby uprawnionej. Co więcej, nie ma znaczenia to, że taka osoba zaspokoiła swoje potrzeby w inny sposób, czy też nie. Samo narażenie na taką sytuację wystarczy do uznania tego czynu za przestępstwo.
Niealimentacja jest przestępstwem indywidualnym. Sprawcą może być tylko ta osoba, która jest zobowiązana do płacenia alimentów. Obowiązek alimentacyjny, to obowiązek dostarczenia środków utrzymania członkom rodziny, które znajdują się w takiej potrzebie. Wynika on z przepisów Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Oskarżonym może być więc osoba, która z własnej złej woli i mimo możliwości, uchyla się od dokonywania takiego świadczenia, stwarzając niebezpieczeństwo pozbawienia osoby uprawnionej środków do życia.
Przestępstwo uporczywej niealimentacji to przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego na wniosek osoby pokrzywdzonej, organu opieki społecznej albo organu, który udziela odpowiednie świadczenia rodzinne lub zaliczki alimentacyjne.
