VoIP (ang. Voice over IP) - technologia umożliwiająca przesyłanie głosu za pomocą łączy internetowych lub dedykowanych sieci wykorzystujących protokół IP, często jako synonim stosowane hasło telefonia internetowa. Podczas rozmowy VoIP zostaje stworzona cyfrowa reprezentacja głosu, zostaje ona skompresowana i podzielona na pakiety. Taki strumień pakietów jest następnie przesyłany za pomocą sieci wraz z innymi danymi. W urządzeniu odbiorczym cały proces jest odtwarzany w odwrotnym kierunku dzięki czemu otrzymujemy normalny sygnał głosu. Sieć IP może być dowolną siecią z komutacją pakietów włączając w to ATM, frame realy, Internet, sieć opartą na łączach TI (E1). Aby komunikacja VoIP mogła zostać zrealizowana niezbędne są specjalistyczne urządzenia i oprogramowanie. Obecnie coraz więcej firm zajmuje się produkcją tego typu sprzętu i aplikacji, a także większość operatorów telekomunikacyjnych posiada VoIP w swojej ofercie. Do budowy sieci VoIP wykorzystywane są przede wszystkim:
Bramki VoIP - jest odpowiedzialna za połączenie telefonicznej sieci IP do innych typów sieci. Bramka musi zapewnić interfejs czasu rzeczywistego pomiędzy różnymi formatami transmisji i procedur komunikacyjnych. Przykładem jest konfiguracja z centralami telefonicznymi PBX, standardową siecią telefoniczną PSTN lub ISDN.
Telefony internetowe - oprogramowanie pracujące na komputerze ( softphone ), lub dedykowane urządzenie podłączone bezpośrednio do sieci IP, umożliwiające wykonywanie połączeń VoIP. Telefony to klienci, którzy mają możliwość inicjacji i odbierania zgłoszeń.
Serwery i routery VoIP - umożliwiają tworzenie prywatnych sieci głosowych oraz nadzorowanie przebiegu wszystkich rozmów przeprowadzanych w takiej sieci, kontrola dostępowego pasma, rutowanie zgłoszeń, przyjmowanie i odrzucanie zgłoszeń w strefie oraz autoryzacja użytkowników.
Protokoły i kodeki VoIP - zestaw standardów umożliwiających kompresje i dekompresje dźwięku oraz komunikacje między urządzeniami i przesył pakietów.
Telefonia internetowa wykorzystuje dwa główne typy protokołów. Protokoły sygnalizacyjne, których zadaniem jest pośredniczenie w komunikacji dwóch urządzeń VoIP. Drugi typ to protokoły transportowe, odpowiadające za przesył pakietów głosowych. Protokoły tworzące VoIP:
Protokoły IP: SIP, LTP, H.323, SCCP, MGCP, Megaco, IAX, STUN, ENUM, TRIP, SIMPLE, RTP, PINT, SCTP, T.37, T.38, COPS
Protokoły ITU: SS7, ISUP
Standardy związane z ITU: P.1010 OSP, PacketCable
Większość rozwiązań VoIP do transportu pakietów wykorzystuje RTP - protokół transportowy dla aplikacji czasu rzeczywistego. Wśród protokołów komunikacyjnych dominują H.323 i SIP.
Protokół H.323
Protokół H.323 to najpopularniejszy standard komunikacyjny dla VoIP. Standaryzację H.323 zapoczątkowano ok. 10 lat temu, natomiast pierwszą jego wersję przyjęto w 1996 roku. H.323 należy do serii standardów komunikacyjnych nazywanych H.32x, opisujących połączenia multimedialne w różnych typach sieci włączając w to ISDN i PSTN. W styczniu 1998 roku zatwierdzono drugą wersję tego standardu opisującą dodatkowo sposób tworzenia połączeń multimedialnych w sieciach WAN.
SIP
SIP (Session Initiation Protocol) jest protokołem sygnalizacyjnym, działającym w warstwie aplikacji, służącym do ustalania adresów IP oraz numerów portów wykorzystywanych podczas multimedialnych sesji. SIP nie jest protokołem transportowym (nie służy do transmisji danych), a same pakiety danych nie są kierowane tą samą trasą, co pakiety SIP. Istnieje jednak mechanizm umożliwiający przesłanie zdjęcia, danych z wizytówki lub strony WWW wraz z pakietami sygnalizacyjnymi. Architekturę protokołu SIP tworzą dodatkowo jeszcze dwa inne protokoły sygnalizacyjne: Session De_scription Protocol (SDP) i Session Announcement Protocol (SAP). Rola protokołu SIP ogranicza się do sygnalizacji i nie obejmuje przesyłania danych. Opiera się on na koncepcji prostej i niezależnej warstwy komunikacyjnej, umożliwiającej współpracę między jednostkami internetowymi, z dodatkowymi usługami budowanymi nad tą warstwą.